Inspiratie

In de dienst klonk het lied ‘Inspiratie’ van Mathilde Santing. Het werd gezongen door Saskia. Ik vind het mooi, maar sta ook een beetje dubbel tegenover de tekst, de inhoud.
In het lied klinkt de vraag door: ‘hoe wij op onze betere ideeën komen’. Of: Waar komt een goede gedachte eigenlijk vandaan? Hoe krijg ik een helder inzicht waar ik tevergeefs naar op zoek ben? En als bij een lastig probleem ineens een onvermoede oplossing je geest verlicht? Waar komt dat lumineuze idee eigenlijk tot stand? Het antwoord in het lied klinkt dan als volgt:

Het was de stem van een van ons
die jou het inzicht gaf
De stem van iemand als wij
Onzichtbaar aan je zij
Zo luisterde jij toe

Je noemde het inspiratie
Adem van de geest
Inspiratie, maar wij zijn het
steeds geweest

Wat mij hier aanspreekt is, dat mensen elkáár kunnen verder helpen met inzicht of een goed idee. De stem van iemand als jij kan jou net even op iets wijzen waar jezelf niet opkwam, maar zodra het gezegd is, voel je dat het klopt. Mooi is dat. Alleen: hoe komt die ander dan aan dat goede idee? Komt inspiratie altijd via andere mensen? Het schijnt dat Einstein de relativiteitstheorie plotseling helder kreeg op een moment waarop hij pijnzend in het vuur van de open haard staarde …
Daarom zet ik bij de laatste zin van het boven geciteerde fragment toch een vraagteken. Inspiratie betekent letterlijk: in-blazing. Dat wil zeggen, er komt iets van buiten bij jou binnen, in je gemoed. Het is als adem die in je geblazen wordt, maar dan niet in je longen, maar in je geest, waardoor jou ineens een “licht op gaat”. Of waardoor er ineens een scheut adrenaline door je heen golft. Ineens voel je nieuwe kracht; of van het ene moment op het andere zie je een oplossing voor het probleem waar je mee worstelde. In-spiratie, in-blazing.

Daarom kan ik die laatste zin niet goed plaatsen, waarin wordt gesteld: “maar wij zijn het steeds geweest”. Mijn idee van inspiratie is nu juist dat er iets van buiten mijzelf komt, dat mij verder helpt. Dus, dat het niet alleen “WIJ” zijn geweest, maar dat er ook ‘iets’ of ‘iemand’ ANDERS dan alleen “wij” in het spel betrokken is. Iemand anders kan mij op een goed idee brengen. Maar hoe is hij/zij zélf dan aan dat idee gekomen?

Goede of slechte inspiratie.
Een tweede punt waar ik een vraagteken bij heb, is dat inspiratie in het lied sowieso positief wordt uitgelegd. Ik vraag me af of dat wel klopt. Je kunt immers ook negatief ge-inspireerd worden. Ja, zelf een heel volk kan negatief ge-inspireerd worden. Denk maar aan de jaren ‘40-‘45. Je kunt een ‘goede’ geest in je krijgen, maar ook een ‘kwade’ geest. Dat laatste noemen we ‘demonie’ of ‘bezetenheid’. Maar het lied bezingt alleen goede inspiratie, waarin louter sprake is van ‘vooruitgang’

Zo…krijgt het kind een idee
Zo vindt de man wat hij zoekt
Zo wordt de sterveling een held
Zo wordt vooruitgang geboekt
Dat komt door iemand van hier
De mens bereikt op die manier
het hogere niveau

Je noemde het inspiratie
Adem van de geest
Inspiratie, maar wij zijn het,
wij zijn het steeds geweest …

Je bereikt als mens ‘het hogere niveau’ ‘door iemand van hier’. Punt is alleen dat je ‘door iemand van hier’ evengoed naar een lager niveau kunt afzakken. Het hebben van goede of “slechte vrienden” kan een wereld van verschil maken. Ik weet niet of de grote man in Rusland zich veel aantrekt van zijn raadgevers, maar die hebben hem niet echt tot een “hoger niveau’ kunnen inspireren.

Meer dan alleen “wij”
Je voelt natuurlijk al wel waar ik als predikant op uit ben. Ik hoop toch echt dat er MEER is dan alleen “wij”. Maar … niet te snel, want dat “meer” kan net zo makkelijk een goede als een kwade inspiratie betekenen. God of duivel, dat maakt nogal verschil. Kortom, ook als je gelooft of hoopt dat er MEER is dan alleen wij mensen samen, dan nog moet je kiezen. Kiezen naar welke stem je wilt luisteren. Kiezen waar en door wie je je laat in-spireren. Jezus zegt ergens dat het nogal wat uitmaakt of je kiest voor de God die hij ‘zijn vader’ noemt? Of dat je kiest voor de Mammon als je hoogste richtsnoer, dwz voor de lokroep van macht/geld/groei. In het eerste geval gaat het om een geest van: ‘ieder mens telt’, de ander is even belangrijk als jijzelf. Bij de Mammon gaat het om een geest van: “ja, maar jij zélf gaat altijd vóór!. Ook al is het ten koste van de ander.
Mijn punt is: ook voor mij gaat het leven vooral om “mensen”. Juist daarom hoop ik dat er meer is dan alleen wij mensen. Ook voor mij gaat het vooral om de menselijke geest: namelijk dat die in de goede richting beweegt. Juist daarom, hoop ik dat er een Geest van Elders is, een echt Heilige Geest met een hoofdletter, die mijn eigen beperkte geest te hulp komt, opricht en richting wijst. Over die Geest, die je ook de Christus-geest mag noemen tot slot een ander lied, no. 673 uit het Liedboek.

Heilige Liefdeskracht
bezoek mijn ziel die smacht
daal neer, daal in,
uw vonk doet mij ontbranden.

 Oplaaiend vuur, verteer
wat krom is of verkeerd,
de lage driften, hoge dunk: ze branden.
Ga met uw licht ons voor
U trekt een lichtend spoor,

Omgeef ons met uw gloed,
wees onze mantel.
Verdwenen is de trots
wij kennen ons tekort
kom ons te hulp, laat mildheid zegevieren.

Met liefde vormt u mij
tot teken van uw heil.
Bewoon ons, Geest van God,
geef ons uw adem.

Hartelijke Groet,  ds. Fokko F. Omta