Kain en Abel, Volodymyr en Vladimir

Afgelopen zondag ging de dienst over Kaïn en Abel. In de verhalentraditie van de bijbel zijn zij de eerste twee mensen, die op een normale manier geboren zijn. Namelijk gebaard door de vrouw Eva, en verwekt door de man Adam. Je hoeft dit niet als historische of echt-gebeurde werkelijkheid te beschouwen. Althans, zelf zie ik bijbelpersonages vooral als symbolische figuren, die ons een aspect duidelijk maken van ons eigen mens zijn.
Het verhaal is eenvoudig. Kain is akkerbouwer. Hij brengt een offer van zijn dadels, olijven en graan aan God.
Ook Abel de jongste van de twee doet dat: van het vee, dat hij heeft, hij kiest er de beste lammetjes voor uit.
En het verhaal vertelt dan dat God wél ‘dankjewel’ zegt op het offer van Abel, maar niet op dat van Kaïn. Oei!
Dat zit hem niet lekker. Kaïn heeft vanaf zijn geboorte de eerste viool gespeeld.
Hij is de oudste, de sterkste en de meest bejubelde door zijn ouders. En daarom erg gevoelig dat de eerste aandacht nu es een keer naar zijn broertje gaat.
Kain voelt zich zó in zijn eer en positie aangetast, dat hij zich helemaal terugtrekt in zijn eigen belevings-bubbel. Hij sluit zich op in zijn eigen waarheid en kijkt zijn broer niet meer aan. Dat is altijd gevaarlijk.
Na een tijdje lokt hij Abel het veld in en staat tegen hem op, om zijn broer met voorbedachten rade dood te slaan. Daarmee staat Kaïn model voor alle latere moordenaars.

Vladimir en Volodymyr
Of Kaïn en Abel ooit echt hebben bestaan, is wat mij betreft niet zo belangrijk. Van groter betekenis is, dat ze in alle tijden en ook vandaag telkens wéér opstaan in nieuwe gedaantes. Elke tijd kent wel kleine of grote reïncarnaties van de symbolische Kaïn en Abel uit de bijbel. Elke tijd kent nieuwe agressieve daders en overweldigde slachtoffers.  …..
Je voelt het al aankomen, van hieruit wilde ik naar de meest bekende Kain en Abel in onze tijd; wilde ik naar  de Rus en de Oekraïner,
resp. Vladimir Poetin en ??? Zelensky, de eerste man van Kiew.
Ik googelde even om Z’s vóórnaam te achterhalen en laat dat nou “Volodymyr” zijn.  Asjemenou, dat vond ik wel curieus. De twee grote tegenvoeters in Oostelijk Europa hebben dezelfde roep-naam.
Dat bracht mij later in de dienst tot het volgende gebedsfragment.

Wij bidden met het oog op Kaïn- en Abel–VANDAAG,
die onze wereld in de greep houden,
Poetin en Zelensky, de Oekraïner en de Rus.
Niet te geloven, God, ze hebben van hun ouders ooit
dezelfde roepnaam meegekregen: Volodymyr en Vladymyr.
Laat ze stoppen, God, de sterkste voorop,
en laat ze elkaar in de ogen kijken …..

“Recht in de ogen” kijken
Kaïn kwam tot zijn moord, nadat hij het contact had verbroken en zijn broeder niet meer wilde aanzien.
Als je alleen nog maar in je eigen bubbel blijft denken en ‘malen’, zonder weerwoord of inzicht van de andere kant, slaan de vlammen van je emoties steeds heftiger uit.
Dat geldt niet alleen voor daders, maar ook voor slachtoffers b.v. van een overval.

In dit verband is er deze weken een programma van Charles Groenhuizen, waar daders en slachtoffers elkaar juist wél “Recht in de Ogen” zien.
Men spreekt wel van “Herstel-recht”: Dader en slachtoffer gaan met elkaar in gesprek: onwennig, nerveus en ongemakkelijk, maar wel met helende uitkomst.

Eén van de slachtoffers zegt: “De ontmoeting met de dader heeft mij in zekere zin bevrijd van het misdrijf”.
Als beide partijen elkaar letterlijk zien – Recht in de Ogen – en met elkaar in gesprek gaan, kijken en naar elkaars verhaal luisteren, dan kan dat veel betekenen.
Het maakt de daad, de misdaad, die gepleegd is tegen iemand, geenszins ongedaan.
Maar er ontstaat een nieuwe mogelijkheid, dat zowel slachtoffer als dader weer aan een zinvolle toekomst kunnen gaan denken en werken.
Die toekomst lijkt in Oost Europa nog niet direct binnen handbereik. Toch komt bij mij ineens een heel vroom zinnetje naar boven. Want ‘wat onmogelijk is bij mensen, dat moet toch mogelijk zijn bij God’?!