Mededogen: op menselijkheid gericht

In eerdere stukjes heb ik God wel eens omschreven als “de op menselijkheid bedachte God”, ontleend aan de katholieke theoloog Edward Schillebeeckx (1914-2009). Schillebeeckx was er actief bij betrokken, toen in de 1960er jaren het Tweede Vaticaans concilie werd gehouden, een periode van tot dan toe ongekende openheid en vernieuwingsgezindheid op katholieke bodem. Kortgeleden was er opnieuw een belangrijke vergadering in Rome met bisschoppen uit de hele wereld. Wederom is er een Paus die pleit voor openheid en vernieuwing. Hoe ver Paus Franciscus echt zou willen gaan weet ik niet, maar compassie en mededogen zijn voor hem belangrijker dan letter en leer. En dat is voor velen een grote verademing. Over de uitkomst van de bisschoppensynode zijn de meningen verdeeld. Sommigen die echt een nieuw standpunt hadden verwacht ten opzichte van het accepteren van homosexualiteit, het opnieuw kunnen trouwen na een eerdere scheiding, of de toegang tot de eucharistie zijn teleurgesteld. De meerderheid van de bisschoppen wil die openheid niet. Maar – zo meldde An-drea Vreede voor het Journaal – er is toch ook een belangrijke minderheid van wel 36 % die juist wél een soepeler opstelling zou willen. En dat is winst. Het betekent, zei de NPOcorrespondente, “dat dingen als compassie en mededogen (tegenover leer en dogma) een plek krijgen in de Kerk”.

Ik viel toen ik die woorden hoorde bijna van mijn stoel. Lees ze nog maar es over en bedenk de enormiteit van het gezegde, namelijk dat tweeduizendenveertien jaren na Jezus Christus in een Journaal uitzending als “nieuws” wordt gebracht dat “dingen als mededogen en menselijkheid EEN PLEK BEGINNEN TE KRIJGEN IN DE KERK”. Waar is het misgegaan? vroeg ik me af. Welke afslag hebben we als kerken gemist als nu, tweeduizend jaar na dato, mededogen pas in de kerk zou zijn doorgedrongen. In het zelfde Journaal werd melding gemaakt van de operatie Mare Nostrum van de Italiaanse overheid, waardoor in een jaar tijd 150.000 bootvluchtelingen uit zee zijn opgevist en gered. Jeminé, dat is andere koek. Een beter voorbeeld van mededogen en menselijkheid kun je moeilijk voorstellen. Ik zag ook in een reportage de diepe betrokkenheid en hartverwarmende zorg van een Italiaanse opvangmedewerkster ten opzicht van een radeloze moeder die tijdens de overtocht een zoon had verloren. Kortom, wat de kerk nog maar net aan het leren is, dat brengt de Italiaanse over-heid al ruim en breed in praktijk.

Toch is de werkelijkheid minder overzichtelijk dan ik em nu voorstel. Want wie gaf een belang-rijke aanzet tot die hele operatie Mare Nostrum? Juist ja, dat was niemand anders dan weer diezelfde Paus Franciscus, de grote Papa van de Kerk. En: wat heeft de Italiaanse overheid inmiddels besloten? Dat al die reddingsoperaties op de Middellandse Zee aan hun eigen succes ten onder gaan: het is name-lijk niet vol te houden. Europa wil er niet aan meebetalen en Italië zit vol. Ik vind dit echt het moeilijkste ethische vraagstuk van onze tijd. Want aan hun lot overlaten kan niet en mag niet, tenminste als je je menselijkheid wilt behouden. Maar alle Afrikanen opnemen in Europa kan ook niet. Het zoeken naar drenkelingen-vluchtelingen op weg naar Europa wordt nu wel door de EU overgenomen, maar in sterk afgeslankte vorm, ze willen eigenlijk vooral tegenhouden. Daar tegenover staat dat verschillende particulieren in Nederland en andere landen nu met een eigen schip drenkelingen willen gaan opvissen en veilig naar Europa brengen.

Ik sluit af met twee dingen, ik wil u als lezer weer eens iets vragen. En ik wil God ook iets vra-gen.
U, lezer, vraag ik om mee te denken. Hebt u een oplossing voor het gruwelijke dilemma: opne-men of tegenhouden of…..?
En tegenover God kan ik kort zijn. Heer, ontferm u!

ds. Fokko F. Omta.
Graag ontvang ik reacties, meningen: ds.omta-niedorp@fenixkerk.nl