Columbarium – spirituele Duiventil

Het duurt nog even, maar in november zullen alom de doden weer worden herdacht, dierbaren die ons zijn ontvallen in de tijd die dan achter ons ligt. Katholieken doen dat met Allerzielen aan het begin van de maand. Protestanten vaak aan het eind op de laatste zondag van het Kerkelijk Jaar, deze keer op 21 november. Maar ook in Crematoria en op Begraafplaatsen wordt alom stilgestaan bij de ‘mensen van voorbij’. En op TV zal Anita Witzier vast weer het programma ‘Voor wie steek jij een kaarsje aan?’ presenteren met verhalen van bekende en onbekende Nederlanders, die we moeten missen. Ik kom nu al op dit onderwerp vanwege een gesprek onlangs met Yvonne Wiedijk. Zij is met enkele anderen de drijvende kracht achter de komst van een bijzonder bouwwerk op de mooie begraafplaats achter de Fenixkerk: een Columbarium.

Columbarium – meer dan een urnenmuur
Tot voor kort had ik eerlijk gezegd van het wóórd ‘Columbarium’ amper gehoord. Maar binnenkort krijgt Nieuwe Niedorp er dus één. Men is nog volop bezig met de afwerking, maar wie een kijkje gaat nemen kan zien dat er op de dodenakker van Niedorp nu al een fraai bouwwerk is verschenen, op een veldje dat door een bomenrij uitkijkt over de voetbalvelden.
De gangbare betekenis van het woord is ‘urnenmuur’. Je kent dat wel, zo’n muur of wand met nissen waarin nabestaanden de urn van hun overledene kunnen plaatsen. Ze zijn te vinden bij alle Crematoria, maar ook op de meeste kerkhoven in Nederland. Deze staan dan, net als de graven en zerken, onbeschut in de openlucht waar wind en regen vrij spel hebben.
Het Columbarium dat nu wordt gerealiseerd is echt een klein gebóuw, mooi vormgegeven, met een beschutte binnenruimte, waarin zich de urnenmuur rondom uitstrekt langs de wanden. Er is plaats voor ongeveer zestig urnen, enkel of duo. Toekomstige nabestaanden kunnen er naar binnengaan om privé en in stilte (‘private silence’) een moment te verwijlen bij de urn van hun dierbare. Je zou het ook een ‘kapel der overledenen’ kunnen noemen. Of: spirituele ‘duiventil’.

Columbarium – spirituele duiventil
Het woord duiventil is geenszins badinerend bedoeld, het is namelijk de letterlijk en oorspronkelijke betekenis van het Latijnse woord ‘columbarium’. Een duiventil is de plek en het ‘thuis’ voor duiven, die vrij in en uit kunnen vliegen. Duiven zijn sinds het verhaal van de zondvloed – je weet wel: van Noach, de ark en de regenboog – verbonden met vrede en nieuw leven. Ook staat de duif symbool voor de geest, zeg maar: de ziel of levenskern van de mens. En in een volgende stap wordt de menselijke geest in vele religies waaronder het Christendom dan weer gezien als uitvloeisel of inblazing van het Goddelijke. De geest of ziel van de mens komt voort uit en keert weder naar de goddelijke oerbron, zoals een duif uitvliegt in de wereld rondom en dan weer naar de ‘til’, haar huis terugkeert.
In de toekomst kunnen nabestaanden de nabijheid zoeken van hun geliefde doden in de verstilde ruimte, die met het Columbarium geschapen wordt. Wie weet zullen zij in stilte en gedachtenis ervaren, dat onze gestorvenen soms zo maar weer rakelings dichtbij kunnen zijn. Gelijk de witte duiven, die uitvliegen en uit het zicht geraken. En er dan ineens weer zijn, bijna voelbaar nabij.

Ik sluit af met twee strofes van een avondlied dat onwillekeurig bij mij opkomt.

De wereld die verstilde
en zich in schemer hulde,
wordt inniger vertrouwd
en houdt u zo geborgen,
dat gij verdriet en zorgen
van heel de dag vergeten zoudt.

     …..

Ziet gij de maan? De schone
wil zich maar half vertonen,
toch is hij er geheel.
Zo zijn er grote zaken
waar wij geen ernst mee maken:
ons oog ziet enkel maar een deel.