Oorlog en God (1 en 2)

Afgelopen zondag was het 4 mei, herdenking van de gevallenen en slachtoffers van de Twee-de Wereldoorlog. De combinatie godsdienst en oorlog is er één met vele valkuilen. Godsdienst kan heel snel geperverteerd worden zodra mensen God voor hun karretje willen spannen. Bekend zijn natuurlijk de Duitse koppelriemen in de oorlog waarop `Gott mit uns´ prijkte. In de Balkanoorlog, nu bijna 20 jaar geleden werden door zowel Kroatische als Servische priesters de wapens gezegend, opdat ze maar zo effectief mogelijk zouden dood en verderf zouden sorteren aan de andere zijde van het conflict. Vreselijk vind ik dat, om van te walgen. Het kan ook anders.

Met het oog daarop geef ik het onderstaande gebed door van een vlieger, een gevechtspiloot. In het Engels staat er boven: Teach me the way. Nu zullen er misschien ook lezers zijn die vinden dat je helemaal niet moet vechten; dat met een vliegtuig opstijgen om elders bommen te droppen, sowieso fout is. Deze piloot doet dat wel. En hij bidt het onderstaande gebed. Als u hier iets van vindt, hetzij goed of fout: ik hou me aanbevolen voor uw mening en reactie. Richten aan:  ds.omta-niedorp@fenixkerk.nl   U krijgt zeker antwoord.

Gebed van een vlieger – teach me the way
Eeuwige, alom aanwezig,
kort is het gebed dat ik tot u richt.
Ik vraag u niet om een schild dat mij beschermt.
De wijde, onveranderlijke baan
waar de sterren niet van afwijken,
worde niet opzij gebogen om tot staan te brengen
de kogel, die op mijn hart afvliegt.
Ik vraag geen hulp om mijn vijand te doden,
ik streef hier niet naar een overwinninkje;
van de vijand die ik haat, weet ik
dat u hem kostbaar acht.
Maar dit bid ik, wees bij me
wanneer de dood nadert door de lucht;
eeuwige heer, die ook gestorven bent,
leer mij hoe ik behoor te sterven.

Ben benieuwd wat u hiervan vindt, hartelijke groet, ds. Fokko F. Omta.

Oorlog en God (2)

Vorige week (hierboven) besprak ik het “Gebed van een vlieger” en vroeg ik om reacties. Een gevechtspiloot bidt tot God. Hij vraagt niet dat zijn bommen maar zoveel mogelijk vernieling en dood mogen aanrichten. Hij vraagt zelfs niet of God voor een behouden thuiskomst wil zorgen. Wat er ook moge gebeuren, hij laat het open. Wel bidt hij of de Eeuwige hem wil zijn. En voor het geval hij zal sneuvelen, bidt hij: “eeuwige heer, die ook gestorven bent, leer mij dan hoe ik behoor te sterven”. Enkele mensen hebben de moeite genomen om te reageren, en ik wil hun opmerkingen kort doorgeven.

Men vindt het onderwerp, de combinatie oorlog en geloof in God erg moeilijk. Dat je God niet om een zegen kunt vragen, mág vragen, ten nadele van je tegenstander: daar is men het wel over eens. Als bidden zou neerkomen op ‘aan God vragen om te doen wat jij zelf graag wilt”, zo schrijft iemand: “nou dan krijgt God het wel erg druk”. Een ander vindt dat de vlieger zijn eigen verantwoordelijkheid ontloopt. Hij vraagt weliswaar geen hulp van God, maar ondertussen “maakt hij zichzelf in zijn beroep als vlieger wel dienstbaar om de vijand te vernietigen”. Tegelijk laat hij de afloop van deze keuze over aan de Eeuwige”. Dus doet hij in feite niet anders dan wat soldaten maar al te vaak doen, nl. handelen volgens het principe “bevel is bevel en ik ben daar maar een willoos slachtoffer van. Ik kon er niets aan doen”. Het is zaak, vindt deze persoon “om mensen bewuster te maken van zichzelf en de liefde ook naar zichzelf te laten uitstromen”. Het gaat erom: “eigen verantwoordelijkheid te nemen voor je gedachten, gevoelens en daden en zo het welzijn van alle mensen te verhogen. Zo kan harmonie en vrede ontstaan in de wereld en in jezelf”. Dat vind ik mooi gezegd.

Toch kan ik wel iets meevoelen met die gevechtsvlieger en zijn gebed. Je kunt zijn opstelling ook zien als een tussenpositie tussen aan de ene kant ongeremd militarisme en aan de andere kant radicaal pascivisme. Dat zijn de tegenover elkaar liggende posities die we doorgaans wel kennen, maar die in de praktijk, denk ik, weinig voorkomen. Maar de vragen, die door die tegenstelling worden opgeroepen zijn: is militair geweld, is geweld gebruiken en doden altijd verkeerd? (is de opvatting van de pascivist). Of is militair geweld in bepaalde gevallen toegestaan, misschien zelfs geboden?
Nu eindig ik al weer met een vraag. En opnieuw wil u of jou, lezer, van harte uitnodigen om te reageren en je mening te geven. Ik zal er dan op een soortgelijke wijze mee omgaan als ik nu heb gedaan. Graag dus nog een keer uw reactie!

Hartelijke groet, ds. Fokko F. Omta.