Zonde als spirituele zelf-verloochening? (3)

Hoe kun je zonde ooit omschrijven als zelf-verloochening?! Dat lijkt regelrecht in te gaan tegen niemand minder dan Jezus, die zijn volgelingen juist tot zelf-verloochening oproept. Dat gebeurde tijdens zijn leven, toen steeds duidelijker werd dat Jezus en zijn boodschap dat “ieder mens telt” niet werden gepruimd door de leiders te Jeruzalem. Als Jezus aan zijn missie en passie zou vasthouden, zou hem dat de kop (kunnen) gaan kosten. En op zeker moment deelt hij dat sombere voorgevoel met zijn leerlingen. “Ik zal lijden en sterven”, vertelt hij ze, “in Jeruzalem zal ik worden opgepakt en word ik terechtgesteld”. Het hele verhaal dus van de PASSION, die in 2020 in Roermond wordt opgevoerd. Maar zijn volgelingen willen niets van pijn en lijden weten. En Petrus begint hem zelfs de mantel uit te vegen. “Jezus!”, roept hij uit, “ben je niet goed bij je hoofd! God verhoede dat jou een haar wordt gekrenkt!”. En dáár reageert Jezus dan weer stevig op door Petrus te vergelijken met Satan, die Hem in de woestijn al van zijn missie af wilde brengen. Vervolgens, spreekt hij die bekende woorden, te vinden bij o.a. Mattheus (16,24f):

Wie achter mij aan wil komen, moet zichzelf verloochenen,
zijn kruis op zich nemen en mij volgen.
Maar wie koste wat het kost zijn eigen hachje wil redden,
die zal het juist verliezen.
                                            

Wat Jezus hier bedoelt met je zelf verloochenen is natuurlijk niet dat je je diepste overtuiging maar moet opgeven. Of dat je je ‘spirituele zelf’ maar moet verloochenen. Nee, hij wil juist dat wat je ware zelf of geest (je geweten) je ingeeft en waar je echt in gelooft: dat je dat moet volgen, dat je je passie trouw moet blijven en juist níet verloochenen. Maar ja, hoeveel mag dat kosten? Hoeveel van jezelf? Hoeveel van je bezit, hoeveel ongemak, hoeveel inspanning, hoeveel gevaar en misschien zelfs pijn? Hoeveel ben je bereid op te offeren voor je ware overtuiging, je ware zelf, je ziel en zaligheid? Het zou zonde zijn, als je je ziel zou verkopen, om je huid te redden. We doen het vaak allemaal wel een beetje, maar gelukkig, soms wordt het iemand te gortig.

De nieuwe heilige

Als het iemand niet meer lukt om zijn ware of spirituele “zelf” nog langer te onderdrukken dan gaat hij of zij aan de bel trekken. We hebben daar een woord voor: de Klokkenluider. Dat is iemand die op zijn of haar werk of kantoor al een tijd lang vindt dat er dingen gebeuren die fundamenteel fout zijn. Maar ieder doet eraan mee, want ja, zo gaat dat nu eenmaal. B.v. dat er altijd sexistisch-getinte grapjes worden gemaakt in het bijzijn van vrouwelijke medewerksters; of ‘leuk’ bedoelde grappen over gekleurde collega’s; of dat altijd dezelfde figuur het mikpunt is van lollig bedoelde plagerij. Wanneer staat er iemand op die zijn of haar nek uitsteekt en zegt: Basta!
Beroemde klokkenluiders als Ad Bos (Bouwfraude), Edward Snowdon (Geheime dienst VS) of Marianne van Ooyen (ministerie van Justitie) hebben allemaal op zeker moment gedacht: ik kan en wil mijn spirituele zelf – i.e. mijn ware overtuiging – niet langer verloochenen. Ik vind dat het niet deugt, wat we hier doen, en kan het met mijn geweten niet langer verenigen. Ze wisten allemaal dat het hen heel wat kon kosten, maar zij aanvaardden die last. Zij waren bereid hun (uiterlijke) zelf te verloochenen om hun ware of spirituele zelf te redden. Daarom zeiden ze: Basta. Dat betekent: het is “genoeg”. Dat geldt nu ook voor mijn bijdrage.